Wyobraź sobie dwóch ekspertów. Pierwszy, z wieloletnim doświadczeniem, na każde pytanie odpowiada z absolutną pewnością. Jego ulubione słowo to „wiem”. Drugi, z podobnym stażem, często odpowiada: „To ciekawe, dowiedzmy się więcej”. Jego ulubione hasło to „nauczę się”. Którego z nich wolałbyś mieć w zespole w obliczu nieprzewidywalnych zmian na rynku? Odpowiedź wydaje się oczywista. A jednak wiele organizacji, często nieświadomie, promuje kulturę opartą na pierwszym podejściu – kulturę „stałego nastawienia”, która blokuje innowacyjność i zaangażowanie.
Zmiana tego schematu to ogromne wyzwanie, ale i niezwykła szansa. Ten artykuł, bazując na koncepcji growth mindset Carol Dweck i zasadach psychologii organizacji, pokaże Ci, jak krok po kroku przejść od mentalności „wiem wszystko” do kultury, w której ciekawość i nauka są siłą napędową sukcesu. To podróż, która zaczyna się od zrozumienia prostego, ale potężnego mechanizmu psychologicznego.
Dlaczego kultura nastawienia na rozwój jest kluczowa dla organizacji?
Badania przeprowadzone przez NeuroLeadership Institute, które wykazały, że pracownicy w organizacjach o silnej kulturze rozwoju są o 47% bardziej skłonni postrzegać swoich kolegów jako godnych zaufania, o 34% częściej odczuwają silne poczucie przynależności i zaangażowania oraz o 65% częściej deklarują większe wsparcie dla podejmowania ryzyka. Przekłada się to na wymierne korzyści – firmy z listy Fortune 500, które wdrożyły kulturę rozwojową, takie jak Microsoft, odnotowały znaczący wzrost innowacyjności i wartości rynkowej; w przypadku Microsoftu wartość akcji wzrosła o ponad 300% w ciągu czterech lat od strategicznego zwrotu w kierunku growth mindset (1). Gdy pracownicy czują, że ich wysiłek jest doceniany bardziej niż wrodzony talent, chętniej eksperymentują, dzielą się wiedzą i angażują we wspólne cele. Jak pokazują badania, zaangażowanie rośnie, gdy ludzie widzą bezpośredni związek między swoją codzienną pracą a strategią firmy – a kultura rozwoju ten związek wzmacnia.
Rola lidera w budowaniu kultury „nauczę się”
Transformacja kulturowa nigdy nie zachodzi oddolnie bez wsparcia z góry. To liderzy nadają ton i tworzą warunki, w których nastawienie na rozwój może zakwitnąć. Ale jak to robić, nie tracąc autorytetu? Paradoksalnie, poprzez jego redefinicję. Lider w kulturze rozwoju nie jest wszechwiedzącą wyrocznią, lecz głównym uczniem – kimś, kto modeluje ciekawość i odwagę.
Oto co może zrobić lider:
- Modelować postawę ucznia. Otwarcie przyznawaj się do błędów i mów o tym, czego się z nich nauczyłeś. Zadawaj pytania, na które nie znasz odpowiedzi. To pokazuje, że nauka jest wartością nadrzędną.
- Stworzyć bezpieczeństwo psychologiczne. Buduj atmosferę, w której pracownicy mogą swobodnie dzielić się pomysłami, obawami i porażkami bez lęku przed krytyką. Badanie Google, znane jako „Projekt Arystoteles”, zidentyfikowało bezpieczeństwo psychologiczne jako najważniejszy czynnik warunkujący efektywność zespołów. Zespoły o wysokim poziomie bezpieczeństwa psychologicznego osiągały lepsze wyniki, a ich członkowie byli mniej narażeni na wypalenie zawodowe i o połowę rzadziej decydowali się na odejście z firmy, co bezpośrednio ogranicza koszty rekrutacji i wdrożenia nowych pracowników, szacowane nawet na 150% rocznego wynagrodzenia (2). Doceniaj próby, nawet te nieudane jako źródło cennych danych. Pamiętaj w Amazon tylko 1 na 10 projektów był kontynuowany!
- Dawać przestrzeń i słuchać. Jak być dobrym liderem zespołu? Daj ludziom przestrzeń do otwartej rozmowy o celach i problemach. Dziel się odpowiedzialnością, a nie tylko zadaniami. Zamiast mówić „zrób tak”, zapytaj „jak moglibyśmy to rozwiązać?”.
- Doceniać wysiłek i proces. Chwal pracowników za włożony wysiłek, strategię i postępy, a nie tylko za końcowy sukces. To wzmacnia przekonanie, że praca i determinacja prowadzą do mistrzostwa.
Lider, który sam się uczy, buduje silniejszy i trwalszy autorytet oparty na zaufaniu i inspiracji, a nie na strachu.
Praktyczne strategie wdrażania kultury rozwoju w firmie
Przejście od teorii do praktyki wymaga konkretnych, systemowych działań. To nie kwestia jednego szkolenia, ale ciągłego procesu, niczym pielęgnacja ogrodu. Oto kilka sprawdzonych strategii:
- Promowanie ciągłej nauki. Zapewnij dostęp do różnorodnych form edukacji – kursów, warsztatów, platform e-learningowych czy programów mentoringowych. Badania Bersin by Deloitte wskazują, że organizacje z rozwiniętą kulturą uczenia się (learning culture) mają o 37% wyższą produktywność i o 92% większe prawdopodobieństwo wprowadzania innowacji (3). Niech rozwój stanie się częścią codziennej pracy, a nie luksusem.
- Świętowanie „inteligentnych porażek”. Stwórz rytuały, podczas których zespoły omawiają projekty, które się nie udały, i analizują wyciągnięte wnioski. Przykładem może być indyjski konglomerat Tata Group, który przyznaje nagrodę „Dare to Try” (Odwaga, by spróbować) dla najlepszego pomysłu, który się nie powiódł. Celem jest nagradzanie kreatywności i odwagi w podejmowaniu ryzyka, co w długofalowej perspektywie prowadzi do przełomowych innowacji, zamiast paraliżującego lęku przed błędem. Traktujcie błędy jak inwestycję w przyszłą wiedzę.
- Wdrażanie proaktywnych działań HR. Skuteczny HR-owiec nie czeka na spadek zaangażowania, lecz monitoruje trendy i proaktywnie wdraża nowoczesne rozwiązania wspierające rozwój i elastyczność.
- Budowanie zespołów opartych o jasne cele. Efektywne budowanie zespołów opiera się na jasnych celach i rolach. Kiedy pracownicy rozumieją, dokąd zmierza firma i jaki jest ich wkład, ich motywacja do rozwoju naturalnie wzrasta. Cele związane z eksperymentowaniem warto włączać do strategii organizacyjnej firmy.
- Kaskadowanie strategii na cele indywidualne, czyli strategia organizacyjna. Pomóż pracownikom zobaczyć, jak ich rozwój i zadania wpisują się w szersze cele biznesowe organizacji. To nadaje sens ich wysiłkom i wzmacnia poczucie przynależności.
Najczęstsze bariery i błędy przy wdrażaniu kultury rozwoju
Wprowadzanie nowej kultury to droga pełna pułapek. Świadomość najczęstszych barier pozwala się na nie przygotować i skutecznie je omijać.
- Błędne zarządzanie. Jedną z największych przeszkód jest styl zarządzania, który stoi w sprzeczności z kulturą rozwoju. Autokratyczne przywództwo, chaos w zespole czy awansowanie osób „lojalnych”, a niekoniecznie kompetentnych, wysyła jasny sygnał, że status quo jest ważniejsze niż nauka.
- Lęk przed oceną. Jeśli pracownicy boją się, że ich błędy zostaną wykorzystane przeciwko nim w ocenie rocznej, nigdy nie podejmą ryzyka. Firmy takie jak Adobe, które zrezygnowały z tradycyjnych ocen rocznych na rzecz systemu regularnych informacji zwrotnych (check-ins), odnotowały spadek dobrowolnej rotacji pracowników o 30%, ponieważ pracownicy poczuli się bezpieczniej, koncentrując się na rozwoju, a nie na obronie przed oceną (4). Systemy oceny muszą być spójne z kulturą rozwoju, nagradzając za podejmowanie wyzwań i naukę.
- Brak spójności. Mówienie o kulturze rozwoju, podczas gdy wszystkie procesy w firmie (np. budżetowanie, rekrutacja) promują unikanie ryzyka, jest receptą na porażkę. Zmiana musi być systemowa. A być może ryzyko powinno być akceptowane tylko w wybranych częściach organizacji.
- Ignorowanie cech indywidualnych. Ludzie różnią się temperamentem i osobowością, co wpływa na ich otwartość na zmiany, ale poziomem samej kompetencji behawioralnej „Zmiany” Zrozumienie pięciu wymiarów człowieka („Pięć wymiarów człowieka”) pozwala liderom lepiej wspierać rozwój poszczególnych pracowników, dostosowując do nich metody pracy.
Szkolenia i programy wspierające mindset rozwojowy
Odpowiednie narzędzia rozwojowe są ważne, aby wesprzeć zmianę myślenia w organizacji. Powinny być one jednak czymś więcej niż jednorazowym wydarzeniem.
- Szkolenia dla managerów. Inwestycja w szkolenia dla managerów to podstawa. To oni są ambasadorami zmiany i zmiana albo od nich wyjdzie albo tam się zatrzyma. Dlatego potrzebują konkretnych narzędzi do zarządzania sobą, zespołami i wspierania rozwoju podwładnych.
- Dedykowane programy rozwojowe. Warsztaty, programy mentoringowe i coachingowe pomagają pracownikom zrozumieć zasady growth mindset i przełożyć je na codzienne zachowania. Skuteczny konsulting biznesowy często obejmuje takie działania jako część większych programów transformacyjnych.
- Diagnoza potrzeb. Zanim zainwestujesz w drogie szkolenia, przeprowadź precyzyjną diagnozę potrzeb, na przykład za pomocą diagnozy psychologicznej. Badania przeprowadzone przez Corporate Executive Board (obecnie część Gartner) wykazały, że pracownicy o wysokim potencjale, precyzyjnie zidentyfikowani za pomocą takich metod, wnoszą do firmy o 91% większą wartość niż ich koledzy i są o 75% bardziej skłonni do odniesienia sukcesu jako liderzy. To pokazuje, że trafna diagnoza maksymalizuje zwrot z inwestycji w rozwój (5). Pozwoli to zidentyfikować realne luki kompetencyjne i zaprojektować interwencje, które przyniosą największy zwrot z inwestycji.
- Rozwój kluczowych kompetencji. Każda zmiana kulturowa musi być wspierana przez rozwój odpowiednich umiejętności. Strategiczne podejście do budowania kluczowych kompetencji firmy zapewnia, że organizacja jest gotowa na wyzwania przyszłości np. kompetencji menedżerskiej „Zmiany” czy przedsiębiorczej „Podejmowanie skalkulowanego ryzyka”.
Pierwsze kroki do wdrożenia kultury rozwoju
Budowanie kultury nastawienia na rozwój to nie sprint, lecz maraton. To strategiczna decyzja o inwestowaniu w największy kapitał firmy – ludzką ciekawość i potencjał do nauki. Kluczem jest autentyczne zaangażowanie liderów, stworzenie bezpiecznego środowiska do eksperymentowania i systemowe wspieranie wysiłku oraz procesu uczenia się.
Nie wiesz, od czego zacząć?
- Zacznij od siebie. Podczas następnego spotkania zespołu opowiedz o czymś, czego ostatnio się nauczyłeś lub przyznaj się do błędu, który popełniłeś.
- Porozmawiaj o porażkach. Otwarcie zapytaj swój zespół: „Kiedy ostatnio próbowaliśmy czegoś, co się nie udało? Czego nas to nauczyło?”.
- Doceniaj wysiłek. Znajdź okazję, by pochwalić kogoś nie za wynik, ale za determinację w dążeniu do celu lub za odwagę w podjęciu trudnego zadania.
Każda, nawet najdłuższa podróż zaczyna się od pierwszego kroku – umów się i pomożemy Ci bezpiecznie go zrobić.
Źródła:
- Rozovsky, J. (2015). The five keys to a successful Google team. Google re:Work.
- Bersin, J. (2016). The Learning Architecture: Defining the High-Impact Learning Organization. Deloitte Consulting LLP.
- Rock, D., & Jones, B. (2015). Why More and More Companies Are Ditching Performance Ratings. Harvard Business Review.
- Corporate Executive Board (CEB). (2013). Building a High-Potential Talent Pipeline for Sustainable Growth. CEB-SHL. Dane pochodzą z raportów i badań CEB (obecnie Gartner)
Opracowanie: Instytut Gaussa
Spotkajmy się
Chętnie posłuchamy, z jakimi wyzwaniami mierzy się Twoja organizacja i jak możemy Ci pomóc.
